Ing jaman dhikik dikisahke sawijining dongeng bahasa jawa Timun Emas Lan Buto Ijo, awale ana sawong randha kere sing manggon dhewe neng pinggir alas. Amarga umure sing tambah tuwa, randha kuwi rumangsa tambah rekasa nglakoni pidamelan. Amarga dheweke kudu nglakoni dhewe. Saka tandur lan nggolek kayu neng alas kanggo didol. Randha kuwi kerep nggetuni nasib e saben bengi ngeluh kanthi kuripan sing dialami.
Nang sawijiNanging bengi, si randha kere kuwi bali ngalamun. "misale wae aku nduweni anak, mesti uripku ora nelongso koyo iki. Ana sing ngewangi kabeh pagaweanku, lan ngrawat aku yen wis tuwa mengkone". batin randha kuwi.
Jebulna kabeh lamunane dirungokake deNanging raksasa sing baureksa ana alas kanthi jeneng Buto ijo. Ora sengaja Buto ijo ngliwati omah randha kere kuwi pas lagi ngoyak menjangan kanggo dipangan.
"Hahaha.. Bokmenawa aku bisa ngewangi kanggo mujudke menyang pinginanmu..". Tembung Buto ijo kanthi ngindik menyang jendela.
Krungu suwara sing sero nggawe randha kuwi kaget lan eling saka lamunane. Kanthi dene sakwise dheweke ndeleng raksasa sing ngindik saka jendela kamare, nggawe randha kuwi ameh semaput amarga keweden.
Ana dongeng bahasa jawa Timun Emas banjur buto ngomong "aja wedi, aku ora bakal nglarani kowe. Sajrone iki aku kerep nggatekake siro, aku kerep krungu kabeh pepinginmu. Lan saiki aku teka kanggo mujuakue opo sik tok pingini.. Aku bisa menehi kowe sawong anak". Tembung Buto ijo.
"Tenanan kuwi..?". Rai randha kuwi saiki dadi cerah amarga seneng. Rasa wedine saiki wis ilang gumanti rasa bungah.
"Temtu wae bener.. Aku yaiku raja para buta sing nguwasani alas iki, aku ora bakal ngapusi koe". Tembung Buto ijo mitaya ke.
"nuli.. Kepriye carane aku bisa nduweni anak?". Takon randha kuwi.
"dhikik sadurung aku lan kaumku diusir saka langit, aku sempet maling isi timun emas sing ajaib. Yen isi timun iki kok tandur lan kok rawat, mula dheweke bakal tuwuh lan bisa nggawe apa sing kok jaluk dadi kasunyataan. Yen sik kok jaluk emas, mula dheweke bakal awoh emas. Yen kok njaluk banda, mula wohe bakal dadi inten. Lan ngono uga yen kok njaluk anak, mula wohe bakal dadi sawong bayi". Tembung Buto ijo nggamblangna.
"yen ngono, cepet wenehna isi kuwi nang aku. Aku bakal cepet nandure..!!". Jaluk randha kuwi sumaguh.
"Nanging ana syarate..".
"apa syarate? Kabehe mesti bakal tak kebaki". Randha kuwi tambah ora sabar.
"nek mbesuk anak sing lair yaiku lanang, mula dheweke bakal dadi duwenaku sakebake. Nanging yen sing lair yaiku anak wadon, mula dheweke kudu kok serahke nang aku kanggo tak pangan. Apa koe setuju? Hahaha..". Suwara guyu Buto ijo sero lan banter. Krungu syarat sing di ajokake Buto ijo, randha kuwi mikirne sadhela. Nanging amarga menyang pengenan kanggo nduweni anak kuwat banget, akhire dheweke nyaguhi.
khire ing dongeng bahasa jawa Timun Emas kui isi timun ajaib kuwi di wenehna. Lan esok dinane, randha kuwi cepet nandur. Dheweke ngrumat tanduran kuwi saben dina, nganti akhire tanduran kuwi awoh. Nanging ebo kagete dheweke, pas sing lair yaiku sawong bayi wedok. Dheweke dadi sedhih banget amarga eling ujare saka Buto ijo. Nang bengi dinane Buto ijo teka nemoni randha kuwi, sakwise dheweke ngerti sing lair yaiku bayi wadon, Buto ijo nduwe pangarah nggawa bayi kuwi.
Nanging si randha njaluk wayah pirang-pirang taun ben dheweke bisa ngrumat bayi kuwi. Dheweke alasan menawa bayi kuwi isih keciliken, lan ora bakal nutugake nek dipangan. Mula pas mengko dheweke wis tuwuh luwih gedhe, dheweke bakal diserahke marang Buto ijo.
Buto ijo nrima tawan randha kuwi. Lan wayaha terus nuli sakwise kedaden neng bengi kuwi. Saben lima taun pisan, Buto ijo teka kanggo njaluk anak prawan kuwi. Nanging randha kuwi sanuli njaluk tenggang wayah kanthi alasan sing pada. Ora krasa 20 taun wis nuli. Timun emas tuwuh dadi prawan sing ayu, sregep, lan gemati. Dadine ketekan timun emas nggawe kuripan randha kuwi neng kebaki kanthi kabagyan. Nganti nang sawijning dina, Buto ijo teka kanggo nagih janji.
"Hai menungsa.. Saiki aku teka meneh menyang kene kanggo nagih janji. Cepet serahke anak kuwi nang aku..!! Kesabaran ku wis anyak entek..!!". Tembung Buto ijo nesu.
"wenehi aku sethithik wayah meneh. Dheweke isih loro. Tunggunen nganti dheweke lemu". Jaluk randha kuwi.
"ora bisa.. Kesabaranku wis entek. seminggu meneh aku bakal teka, lan dheweke kudu wis mari". Tembung Buto ijo sinambi lunga nguwawa nepsu.
Sementara kuwi, Timun emas lagi ana ing alas kanggo opek kembang melati kesenengane. Pas dheweke lagi asik opek kembang, dumadakan ana mbah kakung tuwa nganggo jubah putih nemonane. Jebulna mbah kakung kuwi yaiku raja saka negeri kayangan. Dheweke nyeritoke kabeh kisah timun emas nang timun emas. Lan nyeritoke uga kesedhihan sing dialami saka emboke amarga ujare nang Buto ijo. Lan akhire mbah kakung tuwa kuwi menehi siji bungkusan cilik nang Timun emas.
Apa wae bungusan sing diwenehke mbah kakung kui? Iki sik kedadean selanjute ana dongeng bahasa jawa Timun Emas"neng jerone isi ri, sakgegem uyah, lan trasi. Gunakne kanthi wicaksana kanggo nylametake awakmu pas Buto ijo mburu koe". Pesen mbah kakung kuwi banjur ngilang. Timun emas ngeling becik-becik kabeh pesen mbah kakung kuwi. Lan sakwise nganti omah, dheweke nyeritoke kabeh kedaden sing neng alamine marang sang simboke. Temtu wae sang embok rumangsa kaget. Nanging Timun emas nyenengna ati mbokne, lan dheweke pitaya menawa dheweke bakal aman-aman wae.
Lan wayah seminggu akhire tek. Buta Buto ijo bali teka kanggo nagih ujar. Nanging ebo nesune dheweke pas dheweke nemu gubuk si randha wis kosong ora ana sik manggoni. Amarga Timun emas wis nggawa emboke ndelik neng siji goa lan dheweke dhewe mlayu nuju arah gunung kanggo ngadohake Buto ijo saka emboke. Ndeleng gubuk sing wis kosong, Buto ijo banjur mengerahke kesaktiane kanggo nggoleki Timun emas. Lan akhire ketemu. Buto ijo banjur cepet mengerahke kabeh kesaktiane kanggo mburu Timun emas.
Kanthi wayah ora pira suwene, dheweke wis bisa ndeleng Timun emas mlayu kadi kadohan. Ndeleng buta Buto ijo wis ana neng burine kadi kadohan, Timun emas kaget. Dheweke panik lan rumangsa wedi anyak menghampirinya. Nanging dheweke anyak eling bali pesen mbah kakung tuwa sing dheweke temoni neng alas. Timun emas banjur teras mbukak bungkusan sing neng gawane. Dheweke njupuk duri lan neng lemparkan menyang arah Buto ijo. Tenan ajaib..!! Pas duri kuwi ndhemok lemah, kontan kawasan teparo ngowah dadi alas sing kebak kanthi wit lan tuwuhan berduri. Temtu wae hal kesebut nggawe Buto ijo kerekasan. Amarga dheweke neng hambat saka duri-duri tajam sing nggawe sekujur awake tatu.
Nanging Buto ijo ing dongeng bahasa jawa Timun Emas dudu buta sembarangan. Dheweke nduweni kesakten sing dhuwur dadine neng angkat dadi raja para kaum buta. Lan kanthi elmu sing dheweke duweni, akhire Buto ijo bisa ngliwati alas duri kuwi. Senajan awake kebak tatu lan goresan, dheweke tetap bertekad kuwat mburu Timun emas.
"Timun emas, kok ora bakal bisa mlayu sakaku.. Grrrr..!!". Bengok buto ijo kanthi menggeram.
Ndeleng upadi pisane wurung, Timun emas bali mbukak bungkusan sing neng gawane. Kali iki dheweke njupuk segenggam uyah lan neng lemparkanya. Lan menyang ajaiban bali kedadean, kawasan kuwi ngowah dadi segara sing amba. Dadine saiki antara antara Timun emas lan Buto ijo neng pisahake saka segaran. Temtu wae hal kuwi nggawe Buto ijo kebingungan. Lan kesempatan kuwi ora neng sia-siakan Timun emas kanggo bali mlayu.
Nanging Buto ijo ora ngabang. Bali dheweke maca mantra lan ngetoke aji kesaktiane. Dheweke nuli nglangi ngliwati segara ajaib kuwi ing ndalem dongeng bahasa jawa Timun Emas. Tatune saiki dadi tambah perih amarga kena banyu segara sing ngandung uyah. Nanging jebulna hal kesebut ora ngurutake tekadnya, nyalah emosi lan kemarahanya tambah dadi. Lan akhire kanthi rudatin payah, Buto ijo kedadeyan menyeberangi segara ajaib kuwi. Lan sakwise Buto ijo ngliwatane, segara kuwia lenyap ora berbekas.
"kok nggawe aku tambah nesu.. Delok wae nek mengko kok tangkep, aku bakal melumat naku nganti ora turah.. Aaaarrrggg..!!". Nepsu Buto ijo tambah meluap ora kendhali. Ndeleng upadi sakanthine bali wurung, Timun emas sethithik cemas. Amarga saiki dheweke mung nduweni siji benda kari, yaiku trasi. Nek jebulna upadi sing terahir iki wurung uga, mula dheweke wis pasrah nang nasibnya.
Nanging bali Timun emas mantebke atine. Dheweke pitaya , tuhan mesti bakal menehi dalan metu lan nulunge. Kanthi kebak kepitaya an dheweke lempar trasi kuwi, lan meneh-meneh hal ajaib kedadean. Kabeh kawasan kuwi ngowah dadi segaran lumpur. Sing bisa ngisep lan ngelepke apa sing ana ing dhuwure. Ana dongeng bahasa jawa Timun Emas, Buto ijo ora kaget kanthi kedaden kuwi. Amarga kuwi yaiku menyang ajaiban menyang telu sing neng deloke jero siji dina iki, dheweke ora meneh heran. Loro rintangan wis bisa dheweke nuleni kanthi kesaktiane. Lan hal kesebut nggawe Buto ijo pitaya nang kesaktian lan kemampuanya. Dheweke pitaya , kanthi kesaktian sing neng duweane, dheweke bisa ngliwati rintangan menyang telu iki kanthi gampang.
Nanging kabeh neng njaba dugaanya, dheweke wis njupuk kaluputan sing cukup fatal. Jebulna segaran lumpur kuwi nduweni daya hisap sing banget kuwat. Pas Buto ijo nganti neng tengah-tengah segaran lumpur, dheweke ora bisa meneh nguwawa lan akhire tenggelam neng telan segaran lumpur. Mula tewaslah Buto ijo neng panggon kuwi.
Sakwise kepaten Buto ijo, Timun emas bali menyang omahe bareng sang embok. Saiki kuripan dekne kabeh luwih tenteram. Nganti nang sawijiNanging dina, ana sawong pangeran berburu neng alas. Tanpa neng sengaja dheweke ketemu Timun emas sing kala kuwi apek kembang melati. Ndeleng kayon lan kebecikan ati Timun emas, sang pangeran banjur tiba demen. Nganti nang akhire Timun emas neng dadekne isteri lan neng mboyong menyang istana bareng sang embok, lan dekne kabeh rahayu ngaurip nganti tilare. Mangkene dongeng bahasa jawa Timun Emas diceritake.
Nang sawijiNanging bengi, si randha kere kuwi bali ngalamun. "misale wae aku nduweni anak, mesti uripku ora nelongso koyo iki. Ana sing ngewangi kabeh pagaweanku, lan ngrawat aku yen wis tuwa mengkone". batin randha kuwi.
Jebulna kabeh lamunane dirungokake deNanging raksasa sing baureksa ana alas kanthi jeneng Buto ijo. Ora sengaja Buto ijo ngliwati omah randha kere kuwi pas lagi ngoyak menjangan kanggo dipangan.
"Hahaha.. Bokmenawa aku bisa ngewangi kanggo mujudke menyang pinginanmu..". Tembung Buto ijo kanthi ngindik menyang jendela.
Krungu suwara sing sero nggawe randha kuwi kaget lan eling saka lamunane. Kanthi dene sakwise dheweke ndeleng raksasa sing ngindik saka jendela kamare, nggawe randha kuwi ameh semaput amarga keweden.
Ana dongeng bahasa jawa Timun Emas banjur buto ngomong "aja wedi, aku ora bakal nglarani kowe. Sajrone iki aku kerep nggatekake siro, aku kerep krungu kabeh pepinginmu. Lan saiki aku teka kanggo mujuakue opo sik tok pingini.. Aku bisa menehi kowe sawong anak". Tembung Buto ijo.
"Tenanan kuwi..?". Rai randha kuwi saiki dadi cerah amarga seneng. Rasa wedine saiki wis ilang gumanti rasa bungah.
"Temtu wae bener.. Aku yaiku raja para buta sing nguwasani alas iki, aku ora bakal ngapusi koe". Tembung Buto ijo mitaya ke.
"nuli.. Kepriye carane aku bisa nduweni anak?". Takon randha kuwi.
"dhikik sadurung aku lan kaumku diusir saka langit, aku sempet maling isi timun emas sing ajaib. Yen isi timun iki kok tandur lan kok rawat, mula dheweke bakal tuwuh lan bisa nggawe apa sing kok jaluk dadi kasunyataan. Yen sik kok jaluk emas, mula dheweke bakal awoh emas. Yen kok njaluk banda, mula wohe bakal dadi inten. Lan ngono uga yen kok njaluk anak, mula wohe bakal dadi sawong bayi". Tembung Buto ijo nggamblangna.
"yen ngono, cepet wenehna isi kuwi nang aku. Aku bakal cepet nandure..!!". Jaluk randha kuwi sumaguh.
"Nanging ana syarate..".
"apa syarate? Kabehe mesti bakal tak kebaki". Randha kuwi tambah ora sabar.
"nek mbesuk anak sing lair yaiku lanang, mula dheweke bakal dadi duwenaku sakebake. Nanging yen sing lair yaiku anak wadon, mula dheweke kudu kok serahke nang aku kanggo tak pangan. Apa koe setuju? Hahaha..". Suwara guyu Buto ijo sero lan banter. Krungu syarat sing di ajokake Buto ijo, randha kuwi mikirne sadhela. Nanging amarga menyang pengenan kanggo nduweni anak kuwat banget, akhire dheweke nyaguhi.
khire ing dongeng bahasa jawa Timun Emas kui isi timun ajaib kuwi di wenehna. Lan esok dinane, randha kuwi cepet nandur. Dheweke ngrumat tanduran kuwi saben dina, nganti akhire tanduran kuwi awoh. Nanging ebo kagete dheweke, pas sing lair yaiku sawong bayi wedok. Dheweke dadi sedhih banget amarga eling ujare saka Buto ijo. Nang bengi dinane Buto ijo teka nemoni randha kuwi, sakwise dheweke ngerti sing lair yaiku bayi wadon, Buto ijo nduwe pangarah nggawa bayi kuwi.
Nanging si randha njaluk wayah pirang-pirang taun ben dheweke bisa ngrumat bayi kuwi. Dheweke alasan menawa bayi kuwi isih keciliken, lan ora bakal nutugake nek dipangan. Mula pas mengko dheweke wis tuwuh luwih gedhe, dheweke bakal diserahke marang Buto ijo.
Buto ijo nrima tawan randha kuwi. Lan wayaha terus nuli sakwise kedaden neng bengi kuwi. Saben lima taun pisan, Buto ijo teka kanggo njaluk anak prawan kuwi. Nanging randha kuwi sanuli njaluk tenggang wayah kanthi alasan sing pada. Ora krasa 20 taun wis nuli. Timun emas tuwuh dadi prawan sing ayu, sregep, lan gemati. Dadine ketekan timun emas nggawe kuripan randha kuwi neng kebaki kanthi kabagyan. Nganti nang sawijning dina, Buto ijo teka kanggo nagih janji.
"Hai menungsa.. Saiki aku teka meneh menyang kene kanggo nagih janji. Cepet serahke anak kuwi nang aku..!! Kesabaran ku wis anyak entek..!!". Tembung Buto ijo nesu.
"wenehi aku sethithik wayah meneh. Dheweke isih loro. Tunggunen nganti dheweke lemu". Jaluk randha kuwi.
"ora bisa.. Kesabaranku wis entek. seminggu meneh aku bakal teka, lan dheweke kudu wis mari". Tembung Buto ijo sinambi lunga nguwawa nepsu.
Sementara kuwi, Timun emas lagi ana ing alas kanggo opek kembang melati kesenengane. Pas dheweke lagi asik opek kembang, dumadakan ana mbah kakung tuwa nganggo jubah putih nemonane. Jebulna mbah kakung kuwi yaiku raja saka negeri kayangan. Dheweke nyeritoke kabeh kisah timun emas nang timun emas. Lan nyeritoke uga kesedhihan sing dialami saka emboke amarga ujare nang Buto ijo. Lan akhire mbah kakung tuwa kuwi menehi siji bungkusan cilik nang Timun emas.
Apa wae bungusan sing diwenehke mbah kakung kui? Iki sik kedadean selanjute ana dongeng bahasa jawa Timun Emas"neng jerone isi ri, sakgegem uyah, lan trasi. Gunakne kanthi wicaksana kanggo nylametake awakmu pas Buto ijo mburu koe". Pesen mbah kakung kuwi banjur ngilang. Timun emas ngeling becik-becik kabeh pesen mbah kakung kuwi. Lan sakwise nganti omah, dheweke nyeritoke kabeh kedaden sing neng alamine marang sang simboke. Temtu wae sang embok rumangsa kaget. Nanging Timun emas nyenengna ati mbokne, lan dheweke pitaya menawa dheweke bakal aman-aman wae.
Lan wayah seminggu akhire tek. Buta Buto ijo bali teka kanggo nagih ujar. Nanging ebo nesune dheweke pas dheweke nemu gubuk si randha wis kosong ora ana sik manggoni. Amarga Timun emas wis nggawa emboke ndelik neng siji goa lan dheweke dhewe mlayu nuju arah gunung kanggo ngadohake Buto ijo saka emboke. Ndeleng gubuk sing wis kosong, Buto ijo banjur mengerahke kesaktiane kanggo nggoleki Timun emas. Lan akhire ketemu. Buto ijo banjur cepet mengerahke kabeh kesaktiane kanggo mburu Timun emas.
Kanthi wayah ora pira suwene, dheweke wis bisa ndeleng Timun emas mlayu kadi kadohan. Ndeleng buta Buto ijo wis ana neng burine kadi kadohan, Timun emas kaget. Dheweke panik lan rumangsa wedi anyak menghampirinya. Nanging dheweke anyak eling bali pesen mbah kakung tuwa sing dheweke temoni neng alas. Timun emas banjur teras mbukak bungkusan sing neng gawane. Dheweke njupuk duri lan neng lemparkan menyang arah Buto ijo. Tenan ajaib..!! Pas duri kuwi ndhemok lemah, kontan kawasan teparo ngowah dadi alas sing kebak kanthi wit lan tuwuhan berduri. Temtu wae hal kesebut nggawe Buto ijo kerekasan. Amarga dheweke neng hambat saka duri-duri tajam sing nggawe sekujur awake tatu.
Nanging Buto ijo ing dongeng bahasa jawa Timun Emas dudu buta sembarangan. Dheweke nduweni kesakten sing dhuwur dadine neng angkat dadi raja para kaum buta. Lan kanthi elmu sing dheweke duweni, akhire Buto ijo bisa ngliwati alas duri kuwi. Senajan awake kebak tatu lan goresan, dheweke tetap bertekad kuwat mburu Timun emas.
"Timun emas, kok ora bakal bisa mlayu sakaku.. Grrrr..!!". Bengok buto ijo kanthi menggeram.
Ndeleng upadi pisane wurung, Timun emas bali mbukak bungkusan sing neng gawane. Kali iki dheweke njupuk segenggam uyah lan neng lemparkanya. Lan menyang ajaiban bali kedadean, kawasan kuwi ngowah dadi segara sing amba. Dadine saiki antara antara Timun emas lan Buto ijo neng pisahake saka segaran. Temtu wae hal kuwi nggawe Buto ijo kebingungan. Lan kesempatan kuwi ora neng sia-siakan Timun emas kanggo bali mlayu.
Nanging Buto ijo ora ngabang. Bali dheweke maca mantra lan ngetoke aji kesaktiane. Dheweke nuli nglangi ngliwati segara ajaib kuwi ing ndalem dongeng bahasa jawa Timun Emas. Tatune saiki dadi tambah perih amarga kena banyu segara sing ngandung uyah. Nanging jebulna hal kesebut ora ngurutake tekadnya, nyalah emosi lan kemarahanya tambah dadi. Lan akhire kanthi rudatin payah, Buto ijo kedadeyan menyeberangi segara ajaib kuwi. Lan sakwise Buto ijo ngliwatane, segara kuwia lenyap ora berbekas.
"kok nggawe aku tambah nesu.. Delok wae nek mengko kok tangkep, aku bakal melumat naku nganti ora turah.. Aaaarrrggg..!!". Nepsu Buto ijo tambah meluap ora kendhali. Ndeleng upadi sakanthine bali wurung, Timun emas sethithik cemas. Amarga saiki dheweke mung nduweni siji benda kari, yaiku trasi. Nek jebulna upadi sing terahir iki wurung uga, mula dheweke wis pasrah nang nasibnya.
Nanging bali Timun emas mantebke atine. Dheweke pitaya , tuhan mesti bakal menehi dalan metu lan nulunge. Kanthi kebak kepitaya an dheweke lempar trasi kuwi, lan meneh-meneh hal ajaib kedadean. Kabeh kawasan kuwi ngowah dadi segaran lumpur. Sing bisa ngisep lan ngelepke apa sing ana ing dhuwure. Ana dongeng bahasa jawa Timun Emas, Buto ijo ora kaget kanthi kedaden kuwi. Amarga kuwi yaiku menyang ajaiban menyang telu sing neng deloke jero siji dina iki, dheweke ora meneh heran. Loro rintangan wis bisa dheweke nuleni kanthi kesaktiane. Lan hal kesebut nggawe Buto ijo pitaya nang kesaktian lan kemampuanya. Dheweke pitaya , kanthi kesaktian sing neng duweane, dheweke bisa ngliwati rintangan menyang telu iki kanthi gampang.
Nanging kabeh neng njaba dugaanya, dheweke wis njupuk kaluputan sing cukup fatal. Jebulna segaran lumpur kuwi nduweni daya hisap sing banget kuwat. Pas Buto ijo nganti neng tengah-tengah segaran lumpur, dheweke ora bisa meneh nguwawa lan akhire tenggelam neng telan segaran lumpur. Mula tewaslah Buto ijo neng panggon kuwi.
Sakwise kepaten Buto ijo, Timun emas bali menyang omahe bareng sang embok. Saiki kuripan dekne kabeh luwih tenteram. Nganti nang sawijiNanging dina, ana sawong pangeran berburu neng alas. Tanpa neng sengaja dheweke ketemu Timun emas sing kala kuwi apek kembang melati. Ndeleng kayon lan kebecikan ati Timun emas, sang pangeran banjur tiba demen. Nganti nang akhire Timun emas neng dadekne isteri lan neng mboyong menyang istana bareng sang embok, lan dekne kabeh rahayu ngaurip nganti tilare. Mangkene dongeng bahasa jawa Timun Emas diceritake.
